توجه به نوجوانان و دنیای نوجوانی در سال‌های اخیر از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده است.
توسعه هر جامعه‌ای منوط به توجه و برنامه‌ریزی برای قشرها و گروه‌های مختلف است.
سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی برای گروه نوجوان نه تنها اکنون هر جامعه‌ای را تحت‌تاثیر قرار میدهد بلکه چهره آینده را نیز ترسیم می‌کند.
هدف از نام‌گذاری چنین روزی، پرداختن به مسائل حقوقی، فرهنگی و … نوجوانان سراسر جهان است.
سازمان ملل خواهان توجه به نوجوانان به ویژه از سوی خانواده‌هاست.
ارائه راهکار چالش‌ها و بهبود کیفیت این قشر آینده‌ساز از دیگر اهداف اعلام روز جهانی نوجوان است.
نوجوانان در گذر نسل‌ها، سلامت روانی، مشارکت مدنی را برگزیده‌اند.
سال روز جهانی نوجوان و با شعار «ریشه‌کنی فقر و دستیابی به تولید و مصرف پایدار» است.
روز جهانی نوجوان فرصت مغتنمی است برای کشورها و فرهنگ‌های مختلف تا با برگزاری برنامه‌های خاص و برآمده و هماهنگ با رسوم و اعتقادات ملی، در بهبود معنوی و مادی زندگی نوجوانان گام بردارند.
برخی از شاخص‌های فرهنگی برتر جامعه خود را به نوجوان جهان معرفی و آن را اشاعه دهند.
شعار روزهای نوجوان
- سال ۲۰۰۹: توسعه پایدار، چالش ما، آینده ما!
- سال ٢٠٠٨: نوجوانان و دگرگونی اقلیم: زمانی برای اقدام
- سال٢٠٠٧: دیده و شنیده شود: مشارکت نوجوانان در توسعه
- سال ٢٠٠٦: همکاری برای مهار فقر
- سال ٢٠٠٥: پرداختن به تعهدات
- سال ٢٠٠٤: نوجوانان در گذر نسل‌ها
- سال ٢٠٠٣: ایجاد حرفه‌های مناسب برای نوجوان‌ها در همه جای جهان
- سال ٢٠٠٢: برای اکنون و آینده: اقدام نوجوانان برای توسعه پایدار
- سال ٢٠٠١: پرداختن به سلامت و بیکاری
- سال ٢٠٠٠: نخستین برگزاری روز جهانی نوجوان
- و...
-
-
-
- دوران جوانی، ارزنده‌ترین دوران زندگی است.
- این هنگام، دوران درخشندگی و بالندگی است.
- جوانان، سرمایه‌های عظیم هر کشورند و رشد و تعالی هر جامعه، به نیروی جوان آن بستگی دارد. ازاین‌رو، این قشر ارزشمند جامعه، همواره مورد توجه بزرگان دین و اندیشمندان جهان بوده‌اند.
- وجود جوانان، سرشار از پاکی، صداقت و جوان مردی است.
- آنها نیازها و مشکلات متعددی دارند که تشخیص درست این آسیب‌ها و نیازها و پاسخ صحیح به آنها توسط عوامل تأثیرگذار در امر تربیتِ جوانان، نقش بسیار موثری در راه رشد و تعالی آنان خواهد داشت.
- دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار، بر نیاز به ارائه فضایی فراگیر و پایدار در اسکان شهری تاکید دارد.
- دستور کار جدید شهری، نیاز به فضاهای عمومی برای نوجوانان را برای تعامل با خانواده تعامل و گفت‌وگوهای بین نسلی سازنده تایید می‌کند.
- برنامه جهانی اقدام برای نوجوانان (WPAY) که چارچوب سازمان ملل‌متحد برای توسعه نوجوانان است، به «فعالیت‌های اوقات فراغت» اولویت میدهد و آن را برای رشد روحی، شناختی و فیزیکی نوجوانان ضروری می‌داند.
- زندگی در دنیایی با فناوری پیشرفته سبب شده است که نوجوانان در مسائل سیاسی، مدنی و اجتماعی عمیق‌تر درگیر شوند، به‌همین‌دلیل دسترسی نوجوانان به فضاهای امن اهمیت بیشتر پیدا کرده است.
توصیه‌های لازم برای مراقبت از نوجوانان:
- در زمینه رفتار با فرزندان در سن بلوغ این دوران بلوغ را خوب بشناسیم.
- صبر و حوصله‌مان را بیشتر کنیم و از همه مهم‌تر بدانیم که کودک‌مان درحال کامل‌شدن و متعالی‌شدن می‌باشد. پس کمکش کنیم که این دوران بلوغ را به خوبی طی کند .
- از همه مهم‌تر اینکه اولین‌گام در طرز برخورد صحیح با فرزندان در سن بلوغ پذیرش آنان به عنوان یک بزرگ‌سال می‌باشد.
- با آنها کودکانه برخورد نکنیم.
- درک صحیح دوران بلوغ عاملی موثر برای رفتار با فرزندان در سن بلوغ
- این سن در هر فرد متفاوت است. برخی از افراد خیلی سریع بالغ می‌شوند، عده‌ای دیرتر و بعضی‌ها هم به‌طور متعادل به این سن می‌رسند. به هر حال همه این دوره‌ها جزء موردهای طبیعی به‌شمار می‌روند.
- خانواده باید توان تشخیص کودکی و نوجوانی فرزندانش را داشته باشد.
- بیشتر افراد این تفاوت را از روی تغییراتی به این شرح متوجه می‌شوند:
- نوجوانان بین سن 10 تا 14 سالگی و شاید کمی کمتر، در دوره بلوغ قرار می‌گیرند.
- به مجموعه کل تغییرات جسمی و روحی، «بلوغ» اطلاق می‌شوند.
- رفتار نوجوانان در این زمان با پدر و مادرها عوض می‌شود. آنها تمایل پیدا می‌کنند تا هر چه بیشتر از خانواده‌های خود جدا شده و مستقل شوند. به همین دلیل تمایل پیدا می‌کنند تا هر چه بیشتر خودشان را از پدر و مادر خود دور کنند.
- در این سن اهمیت آنها به دیگران به ویژه هم سن و سال‌های‌شان بیشتر می‌شود و هر کاری را که آنها انجام می‌دهند، روی خودشان پیاده می‌کنند.
- آنها خودشان را به شکل‌های مختلف درآورده و در غالب افراد دیگر می‌روند.
- روی این نکته که تا چه حد با هم‌سن و سال‌های خودشان تفاوت دارند، توجه بسیار زیادی می‌کنند و همین امر باعث می‌شود تا درگیری‌ها و بحث‌های بیشتر در خانه به‌وجود آید.
رفتار با فرزندان در سن بلوغ
- یکی از معمولی‌ترین انواع درگیری‌هایی که در سنین بلوغ به‌وجود می‌آید، مخالفت مکرر با پدر و مادر است.
- نوجوانان در این سن قدری سرکش می‌شوند و در هر مورد با والدین خود مخالفت می‌کنند. البته نمی‌توان گفت که همه نوجوانان دچار یک چنین مشکلی می‌شوند، اما در اکثر موارد این اتفاق روی میدهد. دلیل این امر تغییرات روانی و احساسی در وجود نوجوان ذکر شده است.
- به‌هرحال نوجوانان هر کاری که انجام می‌دهند، تنها یک هدف را دنبال می‌کنند و آن هم رسیدن به استقلال است.
- آنها سعی می‌کنند تا آن‌جایی که می‌توانند خودشان را از خانواده دور کنند. به ویژه بچه‌هایی که بیش از اندازه به خانواده وابسته هستند، تلاش بیشتری در این زمینه از خود نشان می‌دهند.
- آنها این امر را به واسطه نظرهایی مخالف با نظر والدین نشان می‌دهند و آن‌چنان که قبلا با پدر و مادر ارتباط برقرار می‌کردند، با آنها رابطه برقرار نمی‌کنند.
- همچنان که بزرگ‌تر می‌شوند، تمایل پیدا می‌کنند تا نسبت به مسائل مختلف دقیق‌تر و منطقی‌تر فکر کنند.
- آنها در ذهن خود ارزش‌های اخلافی مختلفی را تعریف می‌کنند، یک نظام ارزشی جداگانه را برای خود درنظر می‌گیرند، و راهکارهای پدر و مادر که تا چند وقت پیش برای آنها کارگشا بود، مشکل آفرین جلوه میدهد.
- وظیفه پدر و مادر این است که ببینند تا چه حد به فرزند خود فضا می‌بخشد و به او اجازه میدهد که احساس استقلال پیدا کند.
- والدین در این زمان باید سوالاتی به این شرح را از خود بپرسند: «آیا بیش از اندازه او را کنترل می‌کنم؟» و یا «آیا به اندازه کافی به حرف‌های او گوش می‌دهم؟» و «آیا به او اجازه می‌دهم تا نظرهای مثبت خودش را در کارها اعمال کند؟»
چند راهکار درباره نحوه صحیح رفتار با فرزندان در سن بلوغ
شناخت شخصیت نوجوان در سن بلوغ :
- وقتی‌که والدین ویژگی‌های دوره نوجوانی و دوره بلوغ نوجوانان را می‌شناسند. بسیاری از رفتارهای ناخوشایند آنان را غیرطبیعی نپندارند و این امر موجب بروز عکس‌العمل در والدین نمی‌شود و به تیرگی روابط با نوجوان نخواهد انجامید.
استفاده از روش نادیده‌گرفتن:
- از موثرترین روش‌های تربیتی در این دوره «روش تغافل» است. یعنی مسائل و مشکلات نوجوان را بزرگ نشان ندهیم که در او ایجاد وحشت نماید و یا او را به لحاظ رفتارهایش دائم بازخواست ننمائیم بلکه نوجوان بایستی همواره در حالت خوف و رجاء باشد.
- شاید گاهی لازم باشد از خطایش چشم‌پوشی کنیم تا رویش به رویمان باز نشود. البته گاهی تشخیص آن با هوش و ذکاوت خودتان است.
ایفای نقش راهنمایی به‌جای دستوری:
در برخورد و رفتار با فرزندان در سن بلوغ باید از نقش دستوردهنده به نقش همراه و همدل تبدیل شوید.
آموزش:
- مهم‌ترین دلیل ترس و اضطراب از هر موضوعی جهل و ناآگاهی نسبت به آن موضوع می‌باشد که ضروری است برای کاهش ترس و اضطراب‌های نوجوانی آموزش‌های لازم در مورد بلوغ، مهارت دوست‌یابی، مهارت حل مساله، گذراندن اوقات فراغت، مهارت برنامه‌ریزی درسی و مواردی از این قبیل به نوجوان آموزش داده شود.
برقراری رابطه دوستانه و عاقلانه:
- ما والدین با مراقبت دوستانه و عاقلانه خود احساس ایمنی و اطمینان را در وجود نوجوان ایجاد می‌کنیم. و این رابطه دوستی که در رفتار با فرزندان در سن بلوغ در پیش گرفته‌ایم به معنی اینکه تمام خطاها و لغزش‌هایش را ندید بگیریم. نیست!
اعتمادسازی:
- باید بیاموزیم که چگونه حس اعتماد نوجوان را نسبت به خودمان جلب و جذب کنیم، چنان‌چه اعتماد میان نوجوان و والدین کمرنگ شود او برای حل مسائل خود به دیگران مراجعه می‌کند.
ارتباط کلامی مقدمه ارتباط عاطفی:
- ما والدین با تنظیم ساعات کار خود و بسترسازی مناسب در منزل بایستی فرصت کافی برای «ارتباط‌های کلامی» با اعضای خانواده به ویژه نوجوان را فراهم آوریم چرا که ارتباط کلامی خود مقدمه «ارتباط عاطفی» است که نوجوان مخصوصا در دوران بلوغ سخت به آن نیازمند است.
تاکید بر محبت و پرهیز از خشونت:
- ارتباط با نوجوان در حال بلوغ اگر بر اساس عشق و علاقه و صمیمیت استوار باشد اعتمادبه‌نفس را در او تامین و تضمین می‌نماید و اگر بافشار و خشونت همراه باشد ممکن است موجب اختلال عصبی و دشواری‌های روانی در او شود.
الگوهای رفتاری والدین:
- نوجوان علاقمند است که والدین دارای شخصیتی مستحکم و با ثبات و پایدار باشند چون به اتکاء شخصیت و همانندسازی آنان نیازمند است و توجه والدین به الگوهای رفتاری خود مورد تاکید است.
پرهیز از مناقشات خانوادگی:
- خانه بایستی محل آرامش، امن و مستحکمی برای اعضاء خانواده به ویژه نوجوان باشد و مناقشات و جروبحث‌ها و دعواهای علنی والدین به آن لطمه نزند و بهانه گریز نوجوان از خانواده را فراهم نیاورد.
گوش دادن:
- با نوجوان صحبت کنیم و به سخنان او با علاقه گوش فرا دهیم و بدانیم که خوب گوش‌کردن به حرف‌های نوجوان رمز ارتباط موثر با اوست.
تکیه بر نقاط قوت:
- با مشاهده‌ی برخی ضعف‌ها، نوجوان را تحقیر و سرزنش و یا با دیگران مقایسه‌اش نکنیم بلکه بیشتر سعی نمائیم برای ازبین‌بردن ضعف‌هایش قوت‌اش را تجلی بخشیم.
انتظار به اندازه:
- با کسب شناخت همه‌جانبه از نوجوان در سن بلوغ باید بدانیم هنوز تمام ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری او کامل نشده است. و خطا و اشتباه در رفتار او بسیار مشاهده می‌شود. اما با صبر و حوصله می‌توان کم‌کم مشکلاتش را مرتفع کرد. پس به اندازه توان و ظرفیت وجودیش از وی انتظار داشته باشیم.
اجازه خطا کردن به فرزند در حال بلوغ بدهیم:
- نوجوان بایستی بیاموزد که از مشکلات گریزان نباشد بلکه برای حل مشکلاتش به دنبال کشف راه حل باشد و این زمانی است که اجازه خطا کردن را به او بدهیم تا از خطا کردن احساس گناه نکند و بتواند فرصت یافتن راه حل را بیابد.
مشورت با نوجوانان در دوران بلوغ:
باید والدین کم‌کم یاد بگیرند که نبایستی عقاید خود را بر او تحمیل کنند بلکه بایستی او را تحمل کرد و با مشورت گرفتن از او در امور خانه در کسب استقلال یاریش کنند.
فعال بودن نقش پدر در تربیت نوجوان:
همان‌گونه که «مادر» نخستین گذرگاه کودک و نوجوان به زندگی اجتماعی است آنچه که بسیار مورد نیاز یک نوجوان است وجود «پدری» است که خانواه بتواند بر او تکیه کند. «پدری» که گرم، مهربان و پرشور باشد.
پذیرش بدون قید و شرط نوجوان در سن بلوغ:
یکی دیگر از نمونه‌های رفتار با فرزندان در سن بلوغ این است که فرزندمان را همان‌طور که نشان میدهد بپذیریم نه آن‌طور که در رویا و تخیل خویش تصور می‌کنیم و بدانیم اگر نوجوان و فرزند در حال بلوغ در خانواده مورد احترام قرار گیرد، یاد می‌گیرد خودش را آن‌طور که شایسته هست بپذیرد.
جلوگیری از تنهایی فرزندان پس از بلوغ:
از دوران بعد از بلوغ باید والدین مراقب تنهایی‌های نوجوانان‌شان باشند، چرا که بسیاری از مسایل و انحرافات ریشه در تنهایی‌های بی‌حساب‌وکتاب فرزندان چه در خانه و چه در خارج از منزل دارد. البته این به معنای فضولی و سرک‌کشیدن گاه‌وبیگاه ناراحت‌کننده نیست.