سرنوشت HIV در کمین آنفلوانزا

کد مطلب: 1197
  • سرنوشت HIV در کمین آنفلوانزا

«ایدز» و «HIV (Human Immunodeficiency Virus، ویروس نقص ایمنی انسانی)»، دو واژه بسیار شناخته­‌شده و نگران­‌کننده برای مردم تمامی کشورهای جهان است. براساس آمار سازمان بهداشت جهانی (World Health Organization: WHO) در سال 2017، 940 هزار نفر در جهان در اثر ویروس HIV جان خود را از دست داده‌­اند و بیش از 9/36 میلیون نفر با این ویروس زندگی می‌­کنند. با وجود نرخ کاهشی 18 درصدی آلودگی به HIV از سال 2010 تا 2016، این ویروس هم­چنان یکی از معضلات جدی جهانی در حوزه سلامت است.

 

نمودار 1 : میزان آلودگی جهانی به ویروس HIV از سال 1990 تا 2016

 

میزان آلودگی از سال 2010 تا 2016، 18 درصد کاهش داشته است.

تاکنون دو گونه مختلف از ویروس HIV شناخته ­شده ­است: HIV-1 و HIV-2 که هر دو متعلق به نخستین­‌سازان مرکز آفریقا بوده و در اوایل قرن بیستم به انسان منتقل شده­‌اند. از این دو گونه، HIV-1 گونه مهاجم‌­تر و واگیردارتر است. منشا این و‌یروس مناطق جنوبی کامرون بوده و گونه تکامل یافته ویروس نقص ایمنی میمونی (Simian Immunodeficiency Virus: SIV) است که در بین شامپانزه‌­های وحشی  شیوع دارد. گونه HIV-2 ویروس تکامل‌­یافته SIV شایع در میان میمون‌­های منگابی دودی در غرب آفریقا است. این گونه نسبت به HIV-1 واگیری کم­تری دارد؛ به این معنی که افرادی که در معرض آن قرار می­‌گیرند، احتمال کم­تری دارد به HIV آلوده ­شوند.

HIV و ایدز در زمره بیماری­‌های زئونوز (Zoonotic) قرار دارند. «زئونوز» بیماری­ مشترک بین انسان و حیوان است و از حیوان به انسان منتقل می­شود. زئونوزها از طریق ویروس‌­ها، باکتری‌­ها، انگل‌­ها و قارچ‌­هایی به انسان منتقل می­‌شوند که ممکن است حتی برای جانور میزبان بیماری‌­زا نباشند. نمونه روشن این موضوع، ویروس HIV است که میزبان اولیه (میمون) نسبت به گونه ابتدایی ویروس (SIV) ایمنی دارد، اما پس از انتقال ویروس به انسان به واسطه جهش­‌ها و سیر تکاملی، ویروس خطرناک HIV به وجود آمد.

ویروس HIV تنها از انسان به انسان قابل انتقال است. ازاین­رو، HIV در مرحله آخر طبقه‌­بندی بیماری‌­های زئونوز قرار می‌­گیرد. در این مرحله، عامل بیماریزای حیوانی پس از انتقال به انسان و طی مراحل مختلف و متعدد جهش و تکامل، به گونه جدیدی تبدیل می­‌شود که تنها مختص انسان است.

جهش و تکامل­ SIV و تبدیل آن به HIV را برای سایر ویروس‌­های مشترک بین انسان و حیوان نیز می­توان متصور شد. ویروس آنفلوانزا یکی از نمونه­‌هایی است که شاید در اثر عدم مراقبت و کنترل، سرنوشتی مشابه SIV در انتظار آن باشد (تصویر یک، شمای کلی از به وجود آمدن ویروس جدید آنفلوانزای انسانی از دو ویروس آنفلوانزای پرندگان و آنفلوانزای انسانی است).

 

تصویر 1: تغییر ژنتیکی ویروس آنفلوانزا

تاکنون بیش 10 سروتیپ مختلف برای آنفلوانزای تیپ A شناسایی شده­ است. جدول یک، موارد آلودگی انسانی سروتیپ­‌های شناخته شده آنفلوانزای تیپ A و موارد فراگیری جهانی را نشان می­‌دهد.

جدول یک: موارد آلودگی انسانی سروتیپ­های شناخته شده آنفلوانزای تیپ A

عامل آلودگی

سروتیپ

عامل آنفلوانزای اسپانیایی در سال 1918 و آنفلوانزای خوکی در سال 2009

H1N1

عامل آنفلوانزای آسیایی در سال 1957

H2N2

عامل آنفلوانزای هنگ­کنگی در سال 1968

H3N2

عامل آنفلوانزای پرندگان در سال 2004

H5N1

دارای پتانسیل غیرمعمول زئونوزی

H7N7

فراگیر بین انسان ، خوک و پرندگان

H1N2

مشاهده موارد متعددی از آلودگی کودکان تا سال 2009 در هنگ­کنگ

H9N2

مشاهده سه مورد آلودگی انسانی در سال­های 2002، 2003 و 2016 در آمریکا

H7N2

مشاهده شده در مرغ­داری­های آمریکای شمالی در سال 2004

H7N3

مشاهده اولین مورد سرایت به انسان در سال 2004 در مصر

H10N7

عامل اپیدمی انسانی حال حاضر در چین و دارای بالاترین پتانسیل فراگیری جهانی

H7N9

مشاهده تنها یک مورد انسانی

H6N1

 

برخی از این سروتیپ­‌های شناسایی شده تنها در میان جانوران (پرندگان آبزی، ماکیان، خوک و ...) گزارش شده‌­اند، اما براساس گزارشات WHO سروتیپ­‌های H5N1، H7N9 و H9N2 (آنفلوانزای پرندگان) و H1N1، H1N2، H3N2 (آنفلوانزای خوکی) در اثر تماس مستقیم یا غیرمستقیم از حیوان به انسان قابل انتقال هستند. در سال 2013 چین اولین مورد از آلودگی به ویروس H7N9 را اعلام کرد. این گزارش و گزارش‌­های متعدد دیگر از ابتلا به ویروس‌­های H7N7 و H9N2 را می­‌توان شواهدی از جهش و تکامل ویروس آنفلوانزا در نظر گرفت.

تاکنون جهش‌­های مشاهده شده در ویروس آنفلوانزا تنها به تیپ A محدود بوده ­است، اما با وجود ماهیت جهش­‌پذیر ویروس­‌ها، امکان تغییر در سایر تیپ‌­های آنفلوانزا چندان دور از ذهن نیست.

شاید در نگاه اول از نظر صعب‌­العلاج بودن بیماری، مقایسه HIV و آنفلوانزا بی­‌تناسب باشد، اما انتقال آسان و سرعت بالای تبدیل شدن آن از یک معضل محلی به یک بحران منطقه‌­ای و جهانی، می­‌تواند آنفلوانزا را به بحرانی هولناک­‌تر از HIV تبدیل کند.

امتیاز به خبر :

ارسال نظرات

نام

ایمیل

وب سایت

نظرات شما

هم اکنون هیچ نظری ارسال نشده است. شما می توانید اولین نظردهنده باشد.